Keramiekmuseum Princessehof meer dan ooit culturele ontmoetingsplek

18 december 2023

Keramiekmuseum Princessehof in Leeuwarden heeft een bijzonder feestelijk jaar achter de rug. De tentoonstelling Feest! is nog te zien t/m 7 januari 2024 en heeft gezorgd voor veel vieringen met verschillende doelgroepen. Het museum organiseerde onder andere een Iftarmaaltijd tijdens de Ramadan, een Pesachviering en een ketikoti-rondleiding. Dit laatste sloot prachtig aan bij de muzikale theatervoorstelling Un dia nobo - Wan nyun dey - In nije dei van Pier 21, die plaatsvond in de tuin van het Princessehof. Ook ging het museum in gesprek met bewoners van Leeuwarden-Oost over wat zij vieren en hoe. Een kleine presentatie van de resultaten is nu te zien in de ontvangsthal van het Princessehof, deze is vrij toegankelijk.

Ondertussen treft het museum volop voorbereidingen voor ambitieuze projecten in 2024. Op 2 maart 2024 opent Porseleinkoorts: het witte goud van Augustus de Sterke en Madame de Pompadour, over de ontstaansgeschiedenis van Europees porselein, een verhaal vol spionage, intrige en drama. Deze tentoonstelling geeft een inkijkje in de roerige achttiende eeuw en is een ode aan het ambacht. De meest extravagante, kleurrijke topstukken uit de wereldberoemde porseleincollecties van Dresden en Sèvres reizen speciaal voor Porseleinkoorts voor het eerst naar Nederland.

Terugblik op 2023

Keramiekmuseum Princessehof kijkt met 43.000 bezoekers tevreden terug op 2023. Het jaar begon met een dieptepunt, toen bij een inbraak elf voorwerpen zijn ontvreemd. De diefstal is een kras op onze ziel, maar na het treffen van extra veiligheidsmaatregelen kon het museum snel heropend worden. Bezoekers konden genieten van de tentoonstelling Feest!, die laat zien hoe in heel Nederland feest wordt gevierd; van Pesach en Ketikoti tot Carnaval en Divali. Het museum kon hiermee nog meer invulling geven aan zijn rol als culturele ontmoetingsplek. We delen graag nog enkele hoogtepunten uit het jaar:

De tentoonstelling Feest! werd door het publiek lovend ontvangen met een 8,2.
Het activiteitenprogramma, gericht op ontmoeting, was succesvoller dan ooit.
We ontvingen veel leerlingen voor onze op maat gemaakte onderwijsprogramma’s en de jaarlijkse ontwerpwedstrijd.
Met twee bijzondere verwervingen konden we aandacht voor het koloniale verleden vergroten.
In de tuin speelde de voorstelling Un dia nobo van Pier21, over de doorwerking van het slavernijverleden in Fryslân.
We trapten onze nieuwe programmalijn over duurzaamheid af met twee hedendaagse kunsttentoonstellingen: EKWC@Princessehof: Keeley Haftner – Carbon Copies en Sustainable Ceramics #1: Recycled, Repaired, Reactivated.
Samen met bewoners van wijken in Leeuwarden-Oost documenteerden we welke feesten zij vieren en hoe ze dat doen. De resultaten zijn te zien in de hal van het museum.
Voor prikkelgevoelige mensen stellen we het museum sinds dit jaar apart open.
Ons succesvolle kookboek kreeg een tweede druk en is verkrijgbaar in de museumwinkel (ook online). Nieuwe Vrienden van het museum krijgen het boek gratis, dit zorgde afgelopen jaar voor 47 nieuwe vrienden.
We konden handtekeningen zetten onder prestigieuze samenwerkingen voor twee internationale tentoonstellingen in 2024.

Inclusief en toegankelijk

Het Princessehof verwelkomde dit jaar een zeer divers publiek. Met activiteiten als een Iftarmaaltijd tijdens de Ramadan, een Pesachviering en lichtjesfeesten wist het museum bezoekers te trekken die normaal niet snel over de drempel zouden stappen. De tuin van het Princessehof was deze zomer het toneel van de voorstelling Un dia nobo - Wan nyun dey - In nije dei van Pier21, over de doorwerking van het slavernijverleden in Fryslân. Het Princessehof sloot daarnaast aan bij een project van de Gemeente Leeuwarden, dat zich richt op het verbeteren van de leefbaarheid in de wijken in Leeuwarden-Oost. Het museum ging in gesprek met bewoners om erachter te komen wat zij vierden en hoe ze dat deden. In de ontvangsthal van het museum is een kleine presentatie te zien van de resultaten. We stelden het museum dit jaar voor het eerst eerder open voor mensen met bijvoorbeeld hersenletsel, long-covid, dementie, autisme en andere bijzonderheden die maken dat prikkels uitputtend zijn, voor een rustiger bezoek. Voor kinderen organiseerde het museum weer een uitverkochte Prinsen- en Prinsessendag en gratis vakantie-activiteiten. De speciale onderwijsprogramma’s konden ook dit jaar weer rekenen op veel enthousiasme. De grootste groep kwam vanuit het basisonderwijs: 2.700 kleuters bezochten via het kunstmenu van Leeuwarden de tentoonstelling Feest!. In drie rondes ontvingen we zo’n 700 leerlingen vanuit het Voortgezet Onderwijs en daarvan zonden bijna 300 leerlingen werk in voor de jaarlijkse ontwerpwedstrijd. Ook boden we ruimte aan maatwerk voor een aantal bijzondere onderwijsgroepen: in samenwerking met docenten van ISK Sneek (internationale schakelklassen) is gewerkt aan een voor nieuwkomers toegankelijke vorm van het onderwijsprogramma bij Feest!. Daarnaast dompelden studenten van de opleiding Creatief Vakman van Firda zich 10 weken lang onder in de wereld van keramiek en brachten een inspiratiebezoek aan Feest!. Hun ontdekkingen kregen in plek in de speciale onderwijspresentatieruimte, ter afwisseling van de winnaars van de ontwerpwedstrijd voor voortgezet onderwijsleerlingen.

Tentoonstellingen

De tentoonstelling Feest! werd door het publiek lovend ontvangen met een 8,2 en trok een zeer divers publiek. Op de vraag welke feesten de bezoekers zelf vierden, kwamen zeer uiteenlopende antwoorden binnen: Eid al-Fitr (Suikerfeest), Pesach, Selamatan, Divali, kerst en meer. Ruim een derde van de bezoekers gaf aan naar de tentoonstelling te gaan wegens interesse in andere culturen. Persoonlijke audioverhalen vormen het uitgangspunt van de tentoonstelling, waarin twaalf installaties te zien zijn met veel keramiek uit het depot van het museum én gekoesterde voorwerpen van feestvierders uit heel het land. Feest! is nog te zien tot en met 7 januari 2024.
Het museum besteedde dit jaar (en zal dit de komende jaren blijven doen) extra aandacht aan duurzaamheid en keramiek. Vanaf 29 april t/m 29 oktober 2023 presenteerde het Princessehof de tentoonstelling EKWC@Princessehof: Keeley Haftner – Carbon Copies. Het werk van Haftner (Canada, 1985) draait om duurzaamheid, in het specifiek om de ecologische voetafdruk. Ze presenteerde in het Princessehof negen sculpturen, gemaakt van afgedankte, verpulverde werken van kunstenaar Frances Whitehead. In Sustainable Ceramics #1: Recycled, Repaired, Reactivated, te zien tot en met 3 november 2024, richten kunstenaars en ontwerpers uit binnen- en buitenland hun blik op de toekomst van duurzaamheid binnen hun vakgebied. Door materiaal opnieuw te gebruiken, werk te repareren en te reactiveren hebben de werken aanzienlijk minder negatieve impact op de planeet.
Het museum besteedt verder doorlopend aandacht aan twee oudbewoners van het paleis: Maria Louise, stammoeder van ons koningshuis en M.C. Escher. Op 17 juni 2023, precies 125 jaar geleden dat Escher werd geboren, was het museum gratis open. Om zijn leven en zijn kunst te vieren waren van juni tot september zeven 3D-kunstwerken in de binnenstad van Leeuwarden te vinden, als ode aan de iconische graficus.

Collectie

De collectie van circa 35.000 objecten is voortdurend in beweging. Een dag na Ketikoti heeft het museum een anti-slavernij medaillon van Wedgwood aangekocht op een veiling. Het medaillon werd vanaf 1787 geproduceerd en verspreid door Josiah Wedgwood (1730-1795), grondlegger van de nog altijd zeer bekende fabriek. De verwerving geeft niet alleen kleur aan een van de belangrijkste vernieuwers in de geschiedenis van de Europese keramiek, maar maakt het voor het museum ook mogelijk om te vertellen over de aanloop naar een belangrijke kentering in de geschiedenis. Dit verhaal wordt verder geïllustreerd door een eveneens op de veiling aangekochte Franse Empire vaas (circa 1815-1830) met een allegorische voorstelling op de afschaffing van de slavernij.
De collectie werd verder toegankelijk gemaakt via laagdrempelige artikelen op de website, in de nieuwsbrief of via de social mediakanalen. De site is dit jaar 125.000 keer bezocht en de online fanbase bestaat uit 15.000 mensen.

Empire vaas met allegorische voorstelling - Collectie Keramiekmuseum Princessehof, Leeuwarden

Economisch en zakelijk

Het museum droeg niet alleen maatschappelijk en cultureel bij, maar kon ook economisch van betekenis zijn. Zo’n 30.000 bezoekers kwamen speciaal voor het museum naar Leeuwarden en gaven 2,7 miljoen euro uit aan overnachten, winkelen, eten en drinken en andere activiteiten. Er werden 500 artikelen geschreven over het museum (en daarmee ook over de stad) met een advertentiewaarde van meer dan 1 miljoen euro. De vriendenclub van het museum werd dit jaar uitgebreid met 47 mensen, vooral dankzij een speciale actie waarbij nieuwe vrienden een gratis kookboek kregen. Het museum werd dit jaar verder gevisiteerd in opdracht van het ministerie van OCW, voor de vierjaarlijkse evaluatie. De visitatiecommissie schreef dat ze onder de indruk was van de kwaliteit van dit (internationale) museum en de gesprekken met gedreven medewerkers die professioneel worden aangestuurd in een organisatie met een open cultuur. De aanbevelingen, zoals een verdere ontwikkeling van herkomstonderzoek en digitalisering neemt het museum mee in de komende beleidsperiode. Dat geldt ook voor de resultaten van het naamsbekendheid en imago-onderzoek, dat het museum begin dit jaar liet uitvoeren. Hieruit bleek bijvoorbeeld dat er nog meer potentie is onder keramiekliefhebbers in Nederland. De onderzoeksresultaten stellen ons in staat om onze marketingbudgetten gerichter te kunnen inzetten.

Keramiekmuseum Princessehof en zijn tentoonstellingen werden dit jaar mede mogelijk gemaakt door het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Gemeente Leeuwarden, Mondriaan Fonds, VSBfonds, Stichting Van Achterbergh Domhof, Vereniging van Vrienden Keramiekmuseum Princessehof, St. Anthony Gasthuis, Ottema-Kingma Stichting, Cultuurfonds, M.A.O. C. Gravin van Bijlandt Stichting, Club Céramique, Het Nieuwe Stads Weeshuis, Stichting Ritske Boelema Gasthuis, Prins Bernhard Cultuurfonds Fryslân, Leeuwarder Ondernemers Fonds, Keramiekstichting Smeele van der Meulen, Stichting Zabawas, Stichting Old Burger Weeshuis.