Bord met decor De Parasoldames, 1734-1737, China, porselein, Ø 18 cm.

Het bordje is versierd in Imari-stijl, met als hoofdkleuren rood, zwart, goud en lila. Een binnenste rand rondom de voorstelling heeft acht rosetten met daartussen bloementakjes. De brede buitenrand heeft acht cartouches: vier met een vogel en vier met een dame.

Een heidens karwei

Het ontwerp- en maakproces was een heidens karwei. Zowel de afbeelding als de vele decoraties eromheen moesten in de gewenste kleuren worden uitgetekend. Elke ontwerptekening werd vervolgens meerdere keren gekopieerd. Ook hiervoor gold: niet alleen de voorstelling zelf, maar ook de vele versieringen rondom de voorstelling en op de randen van borden, kannen, kopjes en schoteltjes.

De reeks kopieën werd in een grote koperen doos verpakt en, in verband met het gevaar van schipbreuk, in verschillende schepen naar Azië gebracht. De originele tekeningen bleven op het hoofdkantoor van de VOC in Amsterdam.

Van Batavia uit ging zo’n zending dan naar China en Japan om te worden uitgevoerd als decoratie op het porselein. De terugreis over zee was niet zonder gevaar. Vaak werd het breekbare porselein met thee in kisten verpakt. De thee beschermde het porselein en het zware porselein gaf het schip voldoende stabiliteit.

Populair ontwerp

Pronks Parasoldames behoorde in binnen- en buitenland tot zijn populairste ontwerpen. De trotse bezitter kon er letterlijk mee pronken. In China werden de decors van Pronk trouw gevolgd, maar in Japan kregen de pottenbakkers mettertijd een eigen nationale inbreng. In plaats van Chinese gewaden kregen de parasoldames Japanse kimono’s aan en werd hun haar in Japanse stijl met grote spelden en haarkammen opgestoken.

Toen de VOC na enige jaren de handel stillegde omdat de productie te duur was, bleef de vraag aanhouden. In die vraag konden anderen zonder veel moeite voorzien, want de ontwerpen waren door de ruime verspreiding alom bekend. In Delft bijvoorbeeld, maar ook elders in Nederland.

Zo bezit het Princessehof een slakom met De Parasoldames uit het eind van de achttiende eeuw, gemaakt in de fabriek van Amstelporselein in Amstelveen. Tot op de dag van vandaag zijn De Parasoldames in de betere porseleinwinkel in Japan verkrijgbaar. 

Cornelis Pronk

Cornelis Pronk (1691-1759) was een opgewekte Amsterdamse vrijgezel. Hij was bekend om zijn portretten en bovenal om de heldere stads- en dorpsgezichten die hij maakte voor verzamelaars en uitgevers van plaatwerken. Daarvoor reisde hij stad en land af.

In 1754 tekende hij in Leeuwarden het Princessehof, het paleisje van Maria Louise van Hessen-Kassel, oftewel Marijke Meu. In het museum is naast de schotel met De Parasoldames ook porselein te zien met twee andere bekende Pronk-decors, namelijk Het Prieel en De vier doctoren.

Ienke Bosch, oud-bestuurslid van de Vereniging van Vrienden van het Princessehof.