Tangpaard

Een echt prestigepaard

In de tijd van de Tang-dynastie (618 - 907) was China een open en kosmopolitisch land. Via de beroemde zijderoute was er levendige handel tussen China en het Middellandse Zeegebied. Paarden en kamelen speelden een belangrijke rol in het transport van goederen. De paarden, gefokt in Centraal-Azië, waren ook prestigeobjecten aan het Chinese hof. Ze hadden eigen namen en sommige Tang-keizers lieten portretten van hun favoriete paarden maken door hun hofschilders.

Zelfs in het hiernamaals wilde de Chinese elite haar geliefde paarden niet missen. Dit paard van aardewerk werd gemaakt als grafobject voor de doden. Hoewel het meer dan duizend jaar oud is, heeft het een bijzonder moderne uitstraling. Dat komt deels door het glazuur. De zogeheten sancai (een driekleurenglazuur) in bruin, groen en honingkleur is niet gelijkmatig aangebracht, maar eerder op het paardenlichaam gespat.

Tijdens de Tangperiode werden paarden en andere figuren vaak in serie geproduceerd met behulp van een mal. Hierdoor konden bepaalde vormen of modellen massaal worden geproduceerd. Dit maakte het echter ook mogelijk om de ‘Tangpaarden’ na te maken, inclusief het spontaan ogende driekleurenglazuur.

Grafplastiek in de vorm van een paard, China, Tang-dynastie (618 - 907), aardewerk, h. 32,3 cm, bruikleen Ottema-Kingma Stichting.

Wie op de online handelsplek eBay zoekt naar ‘Tang horse’ krijgt honderden resultaten, met paardenbeeldjes vanaf 100 euro. Dus hoe weet je nu of je een exemplaar koopt dat ruim duizend jaar oud is en niet een beeldje dat vorige maand is gemaakt in een Chinese fabriek? Dit is zelfs voor experts soms erg moeilijk te bepalen.

In de jaren zestig van de vorige eeuw is er een methode ontworpen, de zogenaamde Thermoluminescence Test, om de ouderdom van een antiek aardewerken object te berekenen. Hierbij wordt een monstertje genomen van het object, dat in een laboratorium verhit wordt. Tijdens het verhitten ontstaat een soort ‘blauw licht’ dat aangeeft hoeveel straling het monster afgeeft. Hoe meer straling, hoe meer blauw licht, en dus hoe ouder het object. Maar de vindingrijkheid van de vervalsers is oneindig. Oud aardewerk zoals Tang-stenen of scherven uit geplunderde graven kunnen worden fijngemalen en, vermengd met klei, in een nieuwe vorm worden gegoten. Wanneer deze stukken aan de TL-test worden ontworpen en het monster van een ‘oud’ gedeelte afkomstig is, dan wordt de vervalsing als Tang aangemerkt. Wie een slag denkt te slaan op eBay kan dus nog wel eens bedrogen uitkomen.

Paarden

Er is nog een reden waarom paarden zo’n belangrijke rol spelen in China. Het paard staat symbool voor snelheid, kracht en energie in de traditionele Chinese dierenriem. De cyclus van rat, os, tijger, haas, draak, slang, paard, geit, aap, haan, hond en varken herhaalt zich elke twaalf jaar. Het nieuwe jaar begint voor Chinezen overal ter wereld op de tweede nieuwe maan, eind januari of begin februari, en staat in het teken van het diersymbool van dat betreffende jaar. Nieuwjaar wordt in China, Taiwan en Korea, in Vietnam en andere Zuidoost-Aziatische landen – en uiteraard in Chinatowns over de hele wereld – groots gevierd. Families komen bijeen, er wordt veel en goed gegeten en vuurwerk afgestoken om de kwade geesten te verdrijven.

Eva Ströber, oud-conservator Aziatische keramiek bij Keramiekmuseum Princessehof, met dank aan Aafke Koole.