Een Vietnamese feniks

Verrassende vorm voor een schenkkan

De vogel spert zijn bek wijd open. Zijn trots geheven kop is getooid met een mooi uitgewerkte kam, en de gedetailleerd weergegeven vleugels liggen strak tegen zijn lichaam. Ze zijn gedecoreerd met groepjes veertjes, geschilderd in onderglazuur-blauw. Aan de achterkant zit een grillig gevormd handvat en de bek van de vogel is de tuit. Het is een verrassende vorm voor een zestiende-eeuwse schenkkan. Minstens zo verrassend is dat hij gemaakt is in Vietnam.

Kan in de vorm van een feniks, Than Hoa, Vietnam, zestiende eeuw, steengoed, h. 27,5 cm.
Kan in de vorm van een feniks, Than Hoa, Vietnam, zestiende eeuw, steengoed, h. 27,5 cm.

Keramiekmuseum Princessehof is vooral bekend van zijn omvangrijke collectie Chinese en Japanse keramiek. Minder mensen weten echter dat het museum ook bijzondere objecten uit Thailand en Vietnam bezit. De fantasievol vormgegeven fenikskan is hiervan een van de spectaculairste voorbeelden. Hoe kan het dat dit soort vroeggedateerde keramiek afkomstig is uit Vietnam, dat niet bekendstaat als een keramiekland?

Verbod

Dat heeft met de keramiekbakkers van China te maken. In de late vijftiende eeuw en de vroege zestiende eeuw maakte Vietnamese keramiek een bloeiperiode door, omdat de Chinese regering de export van Chinese keramiek had verboden. Veel Chinese pottenbakkers trokken toen naar Vietnam, op zoek naar werk. Daar deelden ze hun vaardigheden met hun collega’s. Vietnamese pottenbakkers sprongen snel in het gat dat in de markt was ontstaan. Ze verhandelden hun keramiek met buurlanden Thailand en Birma, maar ook met verder gelegen landen zoals de Filippijnen en Indonesië. Vietnam beleefde zo zijn eigen Gouden Eeuw.

Vooral keramiek in fantasievolle vormen bleek populair. De Vietnamese pottenbakkers produceerden daarom tijdens deze periode vaten in de vorm van vogels, zoogdieren en menselijke figuren. Waaronder deze geweldige schenkkan. De kan is waarschijnlijk gevonden in Indonesië. Dit soort vaten werd daar vaker aangetroffen, omdat Chinese en Zuidoost-Aziatische keramiek er volop verhandeld werd. We weten niet waar dit soort kannen voor werden gebruikt. Zeker niet voor koffie of thee, maar misschien wel voor alcoholische dranken tijdens banketten en rituelen.

Feniks

De feniks is een mythische vogel die honderden jaren lang leeft, maar alleen verschijnt in tijden van vrede en rust. Zijn staart heeft vijf kleuren, die staan voor de deugden welwillendheid, goedheid, fatsoenlijkheid, kennis en oprechtheid. Omdat hij alle elementen van de mooiste vogels in het dierenrijk in zich verenigt, wordt hij geassocieerd met grote schoonheid. Wanneer een feniks doodgaat, creëert hij zelf een vuur waaruit hij opnieuw wordt geboren. Het dier staat daarom in het algemeen symbool voor wedergeboorte en het eeuwige leven.

De feniks is ook een belangrijk symbool in Azië en wordt hier in vele culturen op verschillende manieren afgebeeld. In China wordt hij geassocieerd met keizerin Wu Zetian, die als keizerlijk symbool voor de feniks koos, terwijl de draak van oudsher is verbonden aan de mannelijke keizers. De combinatie van de draak en de feniks staat voor een lang en gelukkig leven en is ook nu nog een populaire decoratie op huwelijksgiften.

Eva Ströber, oud-conservator Aziatische keramiek bij Keramiekmuseum Princessehof, met dank aan Aafke Koole.

Klik op de afbeelding om te vergroten
Postadres
Postbus 1239
8900 CE Leeuwarden (NL)
Bezoekadres
Grote Kerkstraat 9
8911 DZ Leeuwarden (NL)

+31(0)58 2 948 958
info@princessehof.nl

Openingstijden

Dinsdag t/m zondag geopend

Maandag gesloten


© Keramiekmuseum Princessehof - alle rechten voorbehouden | disclaimer