Waarom staan er zoveel eksters afgebeeld op dit antieke Chinese bord uit de negentiende eeuw? In de Nederlandse cultuur heeft de ekster niet bepaald een positief imago. De herkenbare vogel met zijn zwart-witte veren staat bij ons bekend als dief. Sieraden en glimmende voorwerpen zouden niet veilig zijn als er een ekster in de buurt is.
Bord met eksters en prunus, China, Tongzhi-periode (1862 - 1874), porselein, Ø 22,3 cm, bruikleen Ottema-Kingma Stichting.
In China is de liefde voor vogels in het algemeen groot. Je zult er daarom nooit afbeeldingen van dode vogels aantreffen, zoals dat in Nederland - kijk maar naar stillevens uit de zeventiende eeuw - wel gebruikelijk is. Sowieso wordt in China op schilderijen of porseleindecoraties geen symboliek gebruikt die de toeschouwer aan de dood zou kunnen laten denken.
Sinds de Songdynastie (960-1279) worden bloemen en vogels veelvuldig afgebeeld op Chinese schilderingen. Sommige vogels hebben een diepere betekenis. Zo staat de ekster in China symbool voor voorspoed. Eksters komen dan ook veel voor als decor op Chinees porselein, vooral in de Qingdynastie (1644-1911).
Omdat de eerste karakters van de naam van deze vogel, xique, hetzelfde klinken als xi, geluk, kunnen eksters worden toegevoegd aan een wens voor een gelukkig huwelijk, de wens rijk te worden of succes te hebben bij een examen. Zij dragen dan de boodschap in zich dat dit succes bereikt zal worden. En dat is nog niet alles. Mei, prunus, klinkt hetzelfde als mei, wenkbrauw. De combinatie van eksters en prunus betekent ‘geluk zal zo hoog reiken als de wenkbrauw’, dat wil zeggen: geluk zonder einde.
De kleuren van de eksters op dit bord contrasteren mooi met het heldere geel en het zachte roze van de bloesem. Er staan liefst dertig eksters afgebeeld. Daarmee wordt de wens verbeeld dat ‘veel gelukkige zaken je mogen overkomen, alle dertig dagen van de maand’. Een mooie wens om te ontvangen, voor je verjaardag bijvoorbeeld! Wie zou dit nou niet in huis willen hebben?
Eva Ströber, oud-conservator Aziatische keramiek bij Keramiekmuseum Princessehof, met dank aan Aafke Koole.