Grafplastiek in de vorm van een toren China, Oostelijke Han (25 – 220), aardewerk, h. 100 cm, bruikleen Ottema-Kingma Stichting.
Van deze toren is niet duidelijk wat de functie was, maar hij zal niet in een keizerlijk graf hebben gestaan. Sommige onderzoekers noemen het een wachttoren. Anderen denken dat het misschien een paviljoen is. Op de toren zijn nog resten van groen glazuur aanwezig, wat laat zien dat dit ooit een compleet beschilderd object is geweest. Deze kleur is typerend voor de Han-periode (25 – 200). Men voegde koper toe aan het loodglazuur dat werd aangebracht op het voorwerp. Bij het verhitten voegde men vervolgens extra zuurstof toe aan de oven. Dit chemische proces resulteerde in het groene glazuur.
Aan weerszijden van de ingang van de toren zijn twee mythische vogels afgebeeld, met daaronder een aantal mannen. Deze figuren dienden waarschijnlijk ter bescherming. Op de toren zelf staan nog eens vier figuren: drie heren en een vrouw met een baby in haar armen. Het lijkt erop dat zij het kind borstvoeding aan het geven is. De man naast haar heeft een voorwerp in zijn handen, wellicht een beker om uit te drinken. Waarom staan zij daar? Waren deze figuren oorspronkelijk onderdeel van deze toren of zijn ze er later door een verzamelaar bijgezet, zoals dat bij poppenhuizen gebeurt? Het antwoord hierop zullen we wellicht nooit achterhalen, maar al met al geeft deze toren ons een uniek beeld van de architectuur, gebruiken en klederdracht tijdens de Han-dynastie.
Keizer
De traditie voor het gebruik van mingqi in graven ontstond tijdens de Qin-dynastie (221 – 206). Tot die tijd was het gebruikelijk om echte mensen, zoals slaven, vrouwen en dieren, met een heerser mee te begraven. Qin Shi Huangdi (259 – 210), de eerste keizer van heel China, bracht hierin verandering: hij besloot in plaats daarvan keramieken versies te gebruiken. Hij gaf opdracht om bij de vervaardiging van zijn tombe tientallen geulen aan te brengen en die te vullen met een heel leger gemaakt van terracotta. De soldaten en andere figuren werden levensgroot uitgevoerd en tot het fijnste detail bewerkt met verschillende haarstijlen, kleding en andere uiterlijke kenmerken. Nadat de keramiek was gebakken, werd ze met verschillende kleuren beschilderd. Ook werden er bronzen versies gemaakt van vogels en andere dieren. Het moet een enorm indrukwekkend geheel zijn geweest. De keizer stierf al op jonge leeftijd. Na zijn dood raakte zijn graf in de vergetelheid, totdat een boer in 1974 op zijn land een stuk keramiek aantrof dat leek op het harnas van een soldaat. Er werd begonnen met grootschalige opgravingen en zo werd het terracotta leger herontdekt. De opgravingen gaan nog steeds door, inmiddels zijn ruim 2000 soldaten opgegraven. De piramidevormige tombe van de keizer is echter nog steeds niet opengemaakt. Het schijnt dat hier de wereld in miniatuur is nagebouwd, met rivieren van kwik en een volledige sterrenhemel. Wie weet gaat dit ooit nog gebeuren en krijgen we te zien of die verhalen kloppen.
Eline van den Berg, conservator Aziatische keramiek bij Keramiekmuseum Princessehof.
