Een draak is niet zomaar een mythisch wezen en een vogel is niet zomaar een zangdier. In de lange geschiedenis van China ontwikkelt zich een rijke cultuur, waarin complexe symboliek onderdeel is van het dagelijks leven. Zo werden dromen, visioenen en voortekens in de tijd van Wu Zetian (624-705) meegewogen in alle keuzes. De keizerin zelf zou er enorme waarde aan gehecht hebben.
.png?height=283&width=278)
Toen Wu in 690 de macht greep, tot keizer werd benoemd en haar eigen dynastie stichtte, zou een groep van haar ambtenaren een feniks hebben zien vliegen boven haar geliefde stad Luoyang. Deze mythische vogel laat zich alleen zien in tijden van uitzonderlijk rechtvaardig bewind: een verschijning waar Wu uiteraard erg mee in haar nopjes was. Als keizerlijk symbool koos zij daarom voor de feniks, terwijl de draak van oudsher werd verbonden aan de mannelijke keizers. Verschillende symbolische elementen worden vaak gecombineerd tot een soort rebus die weer een nieuwe betekenis in zich draagt. Zo staat het veelvoorkomende motief van de ‘parel najagende draak’ voor voorspoed en overvloed. De magische parel van de draak vermenigvuldigt alles waar het mee in contact komt. In deze tegel is het geen draak die de parel najaagt, maar een feniks. Het was nu keizer Wu Zetian die haar rijk voorspoed en overvloed zou bezorgen. Ook in de eeuwen na haar bleven de keizerinnen de feniks als symbool voor hun keizerlijke macht gebruiken.
Ook al koos Wu voor de feniks, de draak bleef alomtegenwoordig als krachtig symbool. Waar in Europa de draak als een duister, vuurspuwend monster wordt gezien dat vooral hulpeloze prinsessen in hoge torens bewaakt, is de Chinese draak (een long genaamd) een goedaardig wezen. Het is het machtigste mythische dier, dat geassocieerd wordt met het brengen van regen. En regen is onmisbaar voor de stabiliteit van het land. Regen betekent een goede oogst en een goede oogst betekent gevulde magen en sterke lijven die hard kunnen werken. In veel rituelen spelen draken dus een prominente rol. Zo zou ook dit kleine draakje, gemaakt van goud, een rol gespeeld hebben in een daoïstisch ritueel genaamd tou longjian (het ritueel van het gooien van draken en tabletten).
.png?width=600&height=387&mode=crop&converttowebp=1 "Courtesy of Luoyang Museum")
Deze grote kop lijkt dan wel imponerend, maar ook deze draak – een chiwen – biedt juist bescherming. Zulke beelden werden bovenop de daken geplaatst, waar ze de huiseigenaren beschermden tegen vuur en ander onheil. Deze drakenkop is opgegraven op de plek van Wu Zetians keizerlijke paleis in Luoyang. De omvang en de kwaliteit van deze versiering verraadt iets van de grandeur van het paleis.
Behalve mythische wezens, kon ook aan gewone huis-tuin-en-keuken-dieren een diepere betekenis worden toegekend. Zo wordt de He, een vogel, vaak afgebeeld op de hoofddeksels en kleding van militairen in de vroege Tang-dynastie. Dit had alles te maken met het feit dat de He een nogal agressieve inslag had, een eigenschap die bij uitstek gewaardeerd wordt in en noodzakelijk is voor een succesvolle carrière in het militaire veld. Door het dragen van een hoed versierd met een He, benadrukt deze officier zijn eigen schrikwekkende karakter. Of hoopt hij dat iets van de bewonderde eigenschappen van deze vogel op hem afstralen?
Als één van de twaalf dieren uit de Zodiac, is het paard een gewaardeerd symbool in China. Behalve de positieve eigenschappen die aan mensen geboren in het jaar van het Paard toegewezen worden, is het dier een status- en machtssymbool voor de hoge elite in de vroege Tang-dynastie. Slechts een deel van deze prominenten mag het meest gewilde rasdier, het Fergana-paard dat van origine uit Centraal-Azië komt en in het westen van China wordt gefokt, bezitten. Volgens de overlevering worden de stallen van keizer Xuanzong (685-762) bevolkt door een enorm aantal paarden, waarvan er honderd speciaal getraind werden om de typische ‘paardendans’ van de Tang uit te voeren, en blinkt hij uit in polo, een spel dat ook al in de tijd van Wu Zetian wordt gespeeld. Daarbij speelden paarden een cruciale rol bij militaire ondernemingen.
Onder het bewind van Wu Zetian werd het boeddhisme steeds groter in China. De begrafenissen van de elite gingen in de vroege Tang-periode gepaard met uitgebreide religieuze ceremonies en enorme processies. Onderdeel van deze processies waren honderden grafgiften, vaak uitgevoerd in aardewerk, die in miniatuurvorm de mensen, dieren, gebruiksvoorwerpen en zelfs gebouwen uitbeelden die de status van de overledene reflecteren. De voorwerpen werden in de processie meegedragen naar de tombe en na het uitvoeren van de rituelen met de dode in de tombe geplaatst. De afschrikwekkende wachters, Hemelse Koning of Lokapala genaamd, flankeerden de ingang van de tombe. Met een hoogte van soms meer dan een meter is ook hun omvang imposant en een uiting van het grote technische vernuft van de pottenbakkers destijds. Ze worden vaak afgebeeld terwijl ze een beest of demon verpletteren, zoals hier. Dit symboliseert de overwinning van het kwaad.
De enige vrouwelijke keizer van China. Te zien vanaf 26 oktober 2024.
Rijk geïllustreerd met beelden uit de tentoonstelling
