Porseleinkoorts

Het witte goud van Augustus de Sterke en Madame de Pompadour

"... een feest van indrukwekkende bruiklenen.
★★★★”
- Volkskrant

... met zoveel vakmanschap gemaakt, dat het je de adem beneemt.
★★★★
- NRC

“Een spektakel van porselein, wild en vol als suikergoed.
★★★★”
- Trouw

Deze tentoonstelling was te zien vanaf 1 maart 2024 t/m 1 september 2024

Porseleinen beesten van meer dan een meter hoog, goud, zoete pastelkleuren, exuberante schilderingen en opengewerkte kunststukken: in de loop van de achttiende eeuw is niets te gek en wordt Europa bevangen door een zeer besmettelijke porseleinkoorts. Twee vorstenhuizen ontketenen een rage die in korte tijd de Europese porseleinkunst tot grote hoogte stuwt en zelfs nu nog haar sporen nalaat. Het is een zinderend verhaal over het ontstaan van het Europese porselein, verteld door twee iconische personen uit deze turbulente tijd: Augustus de Sterke (1670-1733), keurvorst van Saksen, Koning van Polen en oprichter van de Meissen porseleinfabriek in Duitsland, en Madame de Pompadour (1721-1764), maîtresse, cultureel adviseur en vertrouweling van koning Lodewijk XV en beschermvrouwe van de Sèvres porseleinfabriek in Frankrijk.

Moderne spionagethriller

De ontstaansgeschiedenis van Europees porselein kent intriges die niet zouden misstaan in een moderne spionagethriller. De beruchte alchemist Johann Friedrich Böttger (1682-1719) schroomde niet om op te scheppen over een wel heel waardevolle kwaliteit: hij zou in staat zijn ruw materiaal in goud te veranderen. Augustus de Sterke zag hierin een kans. Op bevel van de keurvorst werd Böttger opgesloten in het paleis. Goud maken lukte hem niet, maar na jaren samen met medewetenschappers en ambachtslieden experimenteren, slaagde Böttger er wel in om ‘wit goud’ te produceren. Als eerste Europeanen vonden zij de juiste ingrediënten om porselein te maken.

De in Europa zo gewilde receptuur werd angstvallig bewaakt, waardoor de eerste productieplaats van porselein niet gevestigd was in een fabriek, maar op een plek waar niemand ongezien kon binnenkomen of vertrekken: het ‘porseleinslot’ Albrechtsberg bij Meissen. Dit staat afgebeeld op een kop en schotel die het Princessehof onlangs aankocht, deze set zal te zien zijn in de tentoonstelling. Overigens wisten medewerkers van het slot, ondanks de strenge bewaking, met waardevolle kennis te ontsnappen, met als gevolg dat er algauw door heel Europa andere porseleinfabrieken werden opgericht.

Samenwerking

Voor de tentoonstelling heeft het Princessehof rijkelijk kunnen putten uit de keramiekcollecties van de Porzellansammlung in Dresden, Musée national de Céramique in Sèvres en andere belangrijke porseleinverzamelingen, zoals die van het Louvre en Musée des Arts Décoratifs in Parijs. Dankzij hun genereuze medewerking kan deze tentoonstelling gemaakt worden. Uit deze musea komen in totaal meer dan 150 objecten bijeen; alle van een weergaloze kwaliteit. Dit is uitzonderlijk want het zijn stuk voor stuk objecten die niet vaak reizen. Zelden werd het verhaal van de ontstaansgeschiedenis van het Europese porselein zo compleet geïllustreerd in één tentoonstelling. 

Vormgeving

In de tentoonstelling Porseleinkoorts wordt de bezoeker door zes vorstelijk vormgegeven zalen meegenomen. Maak kennis met het vroegste experiment uit Italië, Augustus’ verzamelwoede op het gebied van Aziatische porselein en met Meissens eerste experimenten tot een levensgrote dierentuin. Bezoekers ontdekken naast Augustus de Sterke en Madame de Pompadour ook andere Europese vorsten en het porselein dat hen verbond. De tentoonstelling eindigt in de pracht en praal van het Franse hof, vol bloemen, monturen, zoete kleuren en waanzinnige details. Het ruimtelijk ontwerp is van Tatyana van Walsum, het grafisch ontwerp van Marline Bakker-Glamcult Studio.

Augustus de Sterke, Nicolas de Largillierre, ca. 1714-1715, The Nelson-Atkins Museum of Art
Augustus de Sterke, Nicolas de Largillierre, ca. 1714-1715, The Nelson-Atkins Museum of Art
Augustus de Sterke, Nicolas de Largillierre, ca. 1714-1715, The Nelson-Atkins Museum of Art
Augustus de Sterke, Nicolas de Largillierre, ca. 1714-1715, The Nelson-Atkins Museum of Art
Madame de Pompadour, François Boucher, 1756, Bayerische Staatsgemäldesammlungen - Alte Pinakothek München
Madame de Pompadour, François Boucher, 1756, Bayerische Staatsgemäldesammlungen - Alte Pinakothek München
Madame de Pompadour, François Boucher, 1756, Bayerische Staatsgemäldesammlungen - Alte Pinakothek München
Madame de Pompadour, François Boucher, 1756, Bayerische Staatsgemäldesammlungen - Alte Pinakothek München

In weelderige zalen ziet u topstukken uit de wereldberoemde porseleincollecties van Dresden en Sèvres, aangevuld met prachtige bruiklenen uit het Musée des Arts Décoratifs (MAD) en het Louvre. Dit zijn stukken die zelden in Nederland te zien zijn. Van een zeldzame Medici-fles uit 1581 tot een tiental levensgrote dieren uit de porseleinen dierentuin van Augustus de Sterke.

Achter elk voorwerp gaat een bijzonder verhaal schuil dat de porseleinmanie in de 18de eeuw illustreert. Zoals een metershoge Chinese dragondervaas die Frederik van Pruisen, samen met nog 151 andere porseleinen voorwerpen, met Augustus de Sterke ruilde voor maar liefst 600 van zijn soldaten.

De tentoonstelling Porseleinkoorts wordt mede mogelijk gemaakt door: het Mondriaan Fonds, Turing Foundation, Blockbusterfonds XTRA, Cultuurfonds, Fonds Angela E. en het Blauwe Baan Fonds, Stichting Van Achterbergh-Domhof, Leeuwarder Ondernemers Fonds, Stichting Cultuur FB Oranjewoud, St. Anthony Gasthuis Fonds, Boelstra-Olivierstichting, Stichting Herbert Duintjer Fonds

Partners van het Princessehof: Ottema-Kingma Stichting, Vereniging van Vrienden Keramiekmuseum Princessehof en Club Céramique.

Keramiekmuseum Princessehof wordt mede gefinancierd door het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en Gemeente Leeuwarden.

Postadres
Postbus 1239
8900 CE Leeuwarden (NL)
Bezoekadres
Grote Kerkstraat 9
8911 DZ Leeuwarden (NL)

+31(0)58 2 948 958
info@princessehof.nl

Openingstijden

Dinsdag t/m zondag geopend

Maandag gesloten


© Keramiekmuseum Princessehof - alle rechten voorbehouden | disclaimer

Deze website maakt gebruik van cookies

Deze website gebruikt cookies en vergelijkbare technologieën onder andere om u een optimale gebruikerservaring te bieden. Privacy statement.

Privacy opties

Dankzij cookies hoef je niet steeds dezelfde informatie in te voeren wanneer je onze site bekijkt. Ze geven ons ook inzicht hoe je onze site bekijkt. Zo kunnen wij deze steeds beter maken.
Functionele cookiesFunctionele cookies zijn nodig om de website goed te laten functioneren. Voor het opslaan van de privacy voorkeur, het maken van een boeking en dergelijke acties zijn deze cookies noodzakelijk.
Analytische cookiesMet de analyserende cookies doen we kennis op. Deze informatie gebruiken we om onze sites elke dag weer een beetje beter te maken. Het bezoekgedrag wordt anoniem in beeld gebracht. Maakt opslag mogelijk die de functionaliteit van de website of app ondersteunt, bijvoorbeeld taalinstellingen. Maakt opslag mogelijk, zoals cookies (web) of apparaatidentificatoren (apps), gerelateerd aan analyse, bijvoorbeeld bezoekduur.
Marketing cookiesWe gebruiken marketingcookies om je aanbiedingen te sturen waar je ook écht op zit te wachten. Die aanbiedingen baseren we op wat je op de website bekijkt of op jouw persoonlijke interesses. We maken ook gebruik van cookies van YouTube, Facebook en Instagram, zodat je filmpjes en informatie kunt delen met je vrienden via social media. Maakt opslag mogelijk, zoals cookies (web) of apparaatidentificatoren (apps), gerelateerd aan reclame.
Personalisatie cookiesWe gebruiken marketingcookies voor personalisatie, waarmee we jou de meest relevante advertenties kunnen tonen. Die aanbiedingen baseren we op wat je op de website bekijkt of op jouw persoonlijke interesses. We maken ook gebruik van cookies van YouTube, Facebook en Instagram, zodat je filmpjes en informatie kunt delen met je vrienden via social media. Stelt toestemming in voor gepersonaliseerde advertenties.
Gedeelde klantinformatieWe delen jouw klantgegevens met derde partijen, om beter inzicht te krijgen in het functioneren van de website en onze marketingkanalen. Stelt toestemming in voor het verzenden van gebruikersgegevens naar Google voor online advertentiedoeleinden.