Gezonken Schatten

7 september 2019 t/m 30 augustus 2020

Van 7 september 2019 tot en met 30 augustus 2020 presenteert het Princessehof de tentoonstelling Gezonken Schatten: geheimen van de Maritieme Zijderoute. De tentoonstelling laat keramiek en andere voorwerpen zien die gevonden zijn aan boord van acht scheepswrakken uit de negende tot en met de negentiende eeuw. De keramische schatten vertellen fascinerende verhalen over de Maritieme Zijderoute in Azië. Daarmee gaat een verborgen wereld open van internationale handel, strijd op zee, mensensmokkel en schatgravers.

Op zoek naar peper, zijde en porselein bevaren schepen uit alle windrichtingen eeuwenlang de Maritieme Zijderoute. De schepen die vergaan, liggen soms honderden jaren als tijdcapsule op de bodem van de zee. De wrakken en zeker de goed bewaard gebleven keramiek bieden een schat aan informatie.

Wereldhandel
Zo laat het schip San Diego zien dat de Spanjaarden rond 1600 al een grote speler waren in de internationale handel. Het schip zinkt tijdens een gevecht omdat het te zwaar beladen is met kanonnen, munitie en proviand. Bij de opgraving blijkt de San Diego producten van over de hele wereld te bevatten. Het gevonden kraakporselein werd bijvoorbeeld gekocht van Chinezen in de haven van Manilla. Het Nederlandse VOC-schip Witte Leeuw zinkt dertien jaar later, na een aanval op twee Portugese schepen. Hebberigheid kost de Nederlanders de kop: de kruitkamer ontploft en de vergaarde handelswaar eindigt op de bodem van de zee, een groot verlies voor de VOC.

Zinkverhalen

Geniet na van Gezonken schatten met de spannende zinkverhalen

Webshop

Ontdek de online museumshop van het Princessehof

Schatgravers
Vanwege hun kostbare lading hebben scheepswrakken een grote aantrekkingskracht op commerciële duikbedrijven. In de jaren ’80 levert een veiling van keramiek uit de wrakken van de Aziatische Hatcher en het VOC-schip Geldermalsen miljoenen op. Informatie over de schepen en bemanning gaat bij de berging echter grotendeels verloren. De veiling is aanleiding voor verscherpte wetgeving van onderwaterarcheologie in Nederland. Maritiem archeoloog Martijn Manders illustreert het belang van zorgvuldige onderwaterarcheologie aan de hand van de recente opgraving van de Rooswijk bij de kust van Engeland.

Smokkel
Als in 1822 de Tek Sing op de rotsen slaat, gaan 360.000 stuks porselein en honderden mensenlevens verloren. Op het dek van het schip zitten meer dan 1600 immigranten gepropt, die China illegaal proberen te verlaten. Naast de enorme hoeveelheden porselein worden aan boord ook potten met opiumresten gevonden. Het middel wordt door de Britten naar het oosten gesmokkeld, wat leidt tot massaverslaving. Hoewel de Chinese handel floreert, begint het keizerrijk steeds meer te wankelen.

Pioniers
Oudere wrakken leren dat er al ver voor de VOC bloeiende handel in Azië is. Een Chinees schip dat ter hoogte van Sinan zinkt in 1323, is op weg naar Japan. Dat blijkt uit de houten etiketten waar veel pakketten aan boord van zijn voorzien. Voor archeologen is deze informatie een waardevolle ontdekking. Verder wordt exclusieve keramiek voor de rijke elite gevonden maar ook wierrookbranders en beelden van heiligen voor Japanse tempels. Al veel eerder zijn het de Arabieren die als eerste met hun sierlijke schepen lange afstanden kunnen overbruggen op de open zee. Het Tang-schip, gezonken rond 830, vaart naar China om het gewilde steengoed en porselein in te kopen. De verfijnde potten, kommen, spiegels en schotels bereiken echter nooit hun bestemming: de kapitein besluit op de terugreis een omweg te maken en stuit daarbij op een stel gevaarlijke riffen. Het schip zinkt met man en lading.

De tentoonstelling Gezonken Schatten wordt mede mogelijk gemaakt door Mondriaan Fonds (het publieke stimuleringsfonds voor beeldende kunst en cultureel erfgoed), Korea Foundation, LF2028, Van Achterbergh-Domhof, Prins Bernhard Cultuurfonds en Buchter-De Vries Fonds, Sint Anthony Gasthuis, Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed, Club Céramique, Vereniging van Vrienden Keramiekmuseum Princessehof en M.A.O.C. Gravin van Bylandt Stichting.

Campagnebeeld: concept & fotografie door Maarten van der Wal.